Wat is een shanty
Shantysongs werden gezongen vanaf eind 15e eeuw tot vroeg in de 20e eeuw. De meeste overgebleven shanties dateren uit de 19e eeuw.
In de periode van 1800 tot 1870 gingen veel schepen varen naar verre bestemmingen. De wereldhandel over zee ging goed en er waren grotere, snellere zeilschepen nodig. Daarom werden er klippers gebouwd, deze waren slanker en sneller. Dit was de tijd van de grote schepen met kleine bemanningen.
Ook was er de walvisvaart.
Een Shanty is een Engelstalig werklied dat aan boord van de grote zeilschepen werd gezongen bij allerlei zwaar werk.
Het shantylied werd gebruikt ter begeleiding van de uit te voeren werkzaamheden en gaf het ritme aan bij de bewegingen.
Een echt shantylied bestaat uit een couplet dat steeds afgewisseld wordt met een vraag en een antwoord. De shantyman, een soort voorganger, stelt de vraag en de bemanning geeft antwoord.
Een hele goede shantyman was zijn gewicht in goud waard en stond dus ook in hoog aanzien aan boord.
Als er goed gezongen werd was de stemming goed en werd er harder gewerkt.
Haalshanty
werd gezongen bij het hijsen van de zeilen.
Gangspil of Kaapstandershanty
werd gezongen bij het omhoog draaien van het anker.
Ballastshanty
werd gezongen als de ballast aan boord werd gebracht.
De schepen waren topzwaar en als ze leeg zouden varen bestond er een grote kans dat het om zou slaan. Om het schip recht te houden werd er ballast meegenomen, meestal zand. Ameland is een ballastshanty.
Pompshanty
Een Pompshanty werd gezongen bij het leegpompen van het ruim omdat de houten schepen vaak een “beetje” lekten.
Stamp ‘n go shanty
Als een grote lengte lijn binnengehaald moest worden, stelden de mannen zich op aan deze halyards met hun rug naar de shantyman. Ze liepen dan met de lijn weg waarbij ze met hun voeten stampten om het ritme vast te houden.
Forebitters
Als de bemanning vrij was dan werden op het voordek, op de bolders (deze heten forebitts) “forebitters” gezongen. Dit waren meestal ballades over het harde werk aan boord, het slechte eten, zeeziekte, de strenge kapitein.
Vissers- en zeemans-liedjes
Deze liedjes gingen veel over heimwee, de thuishaven, afscheid van geliefden enz.
Drinkliederen
Ontspanning en drank ging op zee meestal goed samen.
Er kwam vaak veel rum en mooie vrouwen in voor.
